Nie dość że mamy swoje szkodniki roślin uprawnych, to jeszcze do nas przedostają się coraz to nowe, i nawet z daleka. W ostatnim czasie coraz bardziej widocznym szkodnikiem jest ćma bukszpanowa.
Prawdopodobnie przywieziona do Europy z Azji z importowanymi stamtąd roślinami i towarami. Mimo, że jest stosunkowo nowym u nas gatunkiem, znalazła tu doskonałe warunki do rozwoju: optymalna pogoda (coraz cieplejszy klimat) oraz dużo pożywienia. Jednak tym co umożliwia ćmie bukszpanowej zasiedlanie naszych terenów jest brak naturalnych wrogów. Gąsienice ze względu na znajdujące się w ich skórze toksyny są niejadalnymi dla ptaków i innych owadów, z tych właśnie powodów rozprzestrzenia się w zawrotnym wręcz tempie, a jej ogromna żarłoczność daje się mocno we znaki żywopłotom z bukszpanu. Ćma bukszpanowa, zwana czasem ćmą azjatycką z racji swojego pochodzenia, jest jedną z największych ciem występujących w Europie. Postać dorosła „Cydalima perspectalis” to duży motyl którego rozpiętość skrzydeł waha się od 36 do 44 mm. Zabarwienie skrzydeł poszczególnych osobników tego gatunku może się od siebie różnić, mogą one przybierać kolory od biało-brązowego do ciemnobeżowego i brązowego. Ze względu na barwę skrzydeł rozróżniamy trzy odmiany ćmy bukszpanowej. Występowanie tych różnic świadczy o istnieniu pewnej zmienności genetycznej w europejskiej populacji owada, a to z kolei dowodzi jego dużej zdolności adaptacyjnej.
ełny cykl rozwojowy od stadium jaja do postaci dorosłej zdolnej do rozrodu w naturze wynosi od 17 dni (w warunkach optymalnych temp. 20-25oC i dzień o długości 16 godzin) aż do 87 dni (niska temperatura, częste opady, krótki dzień). W Europie, w zależności od długości geograficznej, Cydalima perspectalis przechodzi 2-3 pełne cykle rozwojowe: pierwszy na przełomie marca i kwietnia, drugi na przełomie czerwca i lipca, trzeci na przełomie września i października. Dorosłe samice przeżywają 12 – 23 dni, samce do 15 dni. Już 2-3 dni po tzw. wylocie samice zaczynają składać jaja na spodniej stronie zdrowych liści bukszpanu. Aby ograniczyć konkurencję między żarłocznymi gąsienicami i zapewnić im dużo pożywienia, samica składa tylko po 5-20 jaj w jednym miejscu. W ciągu całego życia samica może złożyć od 190 do 790 jaj. Dorosła ćma składa je na spodniej stronie liści bukszpanu, tak że nie są widoczne, dopóki nie odwróci się liści. Przytwierdzone są lepką substancją, dlatego nawet silny wiatr i ulewy im nie zagrażają. Do rozwoju jaja konieczna jest minimalna temperatura powyżej 10 stopni. Nowo złożone jaja ćmy bukszpanowej są kuliste, początkowo biało-kremowe, następnie zielonkawożółte z pomarańczowym pierścieniem wewnątrz (zarodek). Są one malutkie, ich średnica waha się od 0,8 do 1 mm. Gdy głowa gąsienicy zaczyna się formować, w jaju staje się wyraźnie widoczna czarna kropka. Z jaj wyklują się 1-3 mm larwy i ze względu na tak małe rozmiary to pierwsze stadium larwalne jest praktycznie niewidoczne. Od drugiego stadium larwalnego zaczynają się poruszać, tkając ochronne nici. Trzecie i czwarte stadium larwalne to okres bardzo intensywnego żerowania. To wtedy powoduje w bukszpanie największe zniszczenia. Po miesiącu gąsienica ćmy bukszpanowej może osiągać aż 4,5 cm długości.
W ciągu jednego sezonu w Polsce dojrzewają 2-3 pokolenia ciem bukszpanowych. Kiedy długość dnia spada poniżej 13,5 godziny, gąsienice, często w trzecim stadium larwalnym wchodzą w okres diapauzy (uśpienia) i spędzają zimę w utkanych przez siebie hibernariach. Hibernaria tkane są pomiędzy dwoma liśćmi bukszpanu połączonymi i uszczelnionymi przędzą i w nich gąsienice mogą przetrwać zimę nawet w bardzo niskich temperaturach (do -30oC). Na początku wiosny, gąsienice wychodzą z diapauzy i rozpoczynają żerowanie na młodych listkach bukszpanu. Po osiągnięciu dojrzałości gąsienice splatają kokon z białej przędzy, pomiędzy dwoma liśćmi i gałęziami krzewu bukszpanu, na którym żerują. Poczwarka ma 25-30 mm długości jest początkowo zielona, a potem ciemnieje i staje się coraz bardziej brązowa. Stadium poczwarki trwa średnio 3 tygodnie, z wyjątkiem poczwarek ostatniego pokolenia, które w tej postaci musi przetrwać zimę. Dorosłe osobniki pojawiają się na przełomie kwietnia i maja, spotkać je można aż do września, najczęściej nocą. Dorosłe ćmy nie niszczą liści bukszpanu, żywią się nektarem wielu kwiatów, a ich jedynym zadaniem jest tylko złożyć jaja.
To larwy (zwłaszcza starsze) są niebywale żarłoczne: w szalonym tempie zjadają liście i pędy bukszpanów, z których nie zostaje w zasadzie nic. Takie intensywne żerowanie powoduje początkowo brązowienie i wysuszenie liści, po czym następuje gwałtowna i silna defoliacja. Zaatakowany krzak błyskawicznie zostaje zdewastowany, wystarczy kilka dni, aby został kompletnie ogołocony z liści, pokryty przędzą z poprzyklejanymi odchodami larw. Inwazję ćmy bukszpanowej łatwo zauważyć, niestety dopiero wtedy, kiedy jej niszczycielska działalność jest już mocno zaawansowana. W zasadzie są również nie do uratowania.
Aby nie dopuścić do zniszczenia bukszpanów przez Cydalimę, należy regularnie przeglądać rośliny, pamiętając, że jaja składane są na spodniej stronie liści, bliżej wnętrza krzewu. Takie przeglądy bukszpanów należy przeprowadzać nawet kilka razy w miesiącu. Dzięki temu jest szansa, że dostrzeżemy atak szkodnika w momencie w którym jeszcze da się podjąć właściwe działania i ocalić rośliny. Jeśli na bukszpanie zauważyliśmy gąsienice ćmy bukszpanowej, ale inwazja szkodnika nie jest jeszcze zbyt intensywna, można spróbować pozbyć się go w sposób mechaniczny. Gąsienice można zbierać ręcznie, można też użyć folii. Folię należy rozłożyć pod krzewem, a następnie potrząsać lub uderzać kijem, wówczas gąsienice pospadają. Czynności te należy powtarzać przez kilka kolejnych dni.
Zwalczanie biologiczne lub chemiczne przy użyciu specjalnych preparatów.
Lepinox Plus (stosowany powierzchniowo) lub Dipel o takim samym działaniu i zastosowaniu – środek jest bezpieczny dla ludzi i środowiska, a w swoim składzie zawiera bakterię Bacillus thuringiensis, która działa żołądkowo na szkodnika. W ciągu 72 godzin od jej spożycia gąsienice giną, a po jakimś czasie kurczą się i czernieją.
Polysect Bukszpan 005 SL Ultra – preparat przygotowany specjalnie z myślą o zwalczaniu szkodników bukszpanu.
Mospilan 20 SP – rzeznaczony jest do zwalczania szkodników ssących i gryzących w uprawach roślin, zwalcza ćmę bukszpanową, mszyce, miseczniki, tarczniki, wciornastki, gąsienice zjadające liście oraz inne szkodniki
Wszystkie preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami i dawkowaniem producenta.